کلستئاتوم یا توده خوش خیم گوش را چگونه درمان کنیم
وقتی سلول ها در کنار هم جمع می شوند، یک کیست تشکیل می شود. کیست، کیسه ای کوچک پر از هوا، مایعات بدن یا چیز دیگری است. گاهی اوقات، سلول های پوستی داخل گوش بیش از حد رشد کرده و تشکیل یک توده به نام کلستئاتوم(Cholesteatoma)می دهند.
کلستئاتوم چیست؟
کلستئاتوم رشد غیرطبیعی و غیرسرطانی سلول های پوست در بخش میانی (گوش میانی) و پشت پرده ی گوش است. این زائده شاید مادرزادی باشد اما در اغلب موارد به دلیل عفونت های پی در پی گوش میانی به وجود می آید.
وقتی سلول های مرده روی هم جمع می شوند، توده ی پوستی بزرگ و بزرگتر می شود و به استخوان های ظریف و حساس گوش میانی آسیب می زند. این آسیب می تواند بر شنوایی، تعادل بدن و عملکرد ماهیچه های صورت اثر منفی بگذارد.
دلایل
دلایل مختلفی می توانند موجب بروز کلستئاتوم شوند:
- عفونت یا آسیب به گوش: گاهی اوقات بعد از یک جراحی بر روی گوش یا یک آلرژی و حساسیت، شیپور استاش ضعیف می شود و یک فضای خالی را در گوش ایجاد می کند. این خلأ، پرده ی گوش را به داخل می کشد و آن را تبدیل به یک کیسه می کند که محل بسیار مناسبی برای جمع شدن سلول های پوستی است. عفونت دلیل عمده ی کلستئاتوم محسوب می شود.
- اختلال در شیپور استاش: شیپور استاش مجرایی است که گوش را به بینی متصل می کند و زمانی که اختلالی در آن و عملکردش به وجود آید، پرده ی گوش نمی تواند تغییرات فشار هوا را به خوبی مدیریت کند. در این صورت، پرده ی گوش فرو می ریزد و تبدیل به یک کیسه می شود. سلول های پوستی در این کیسه جمع می شوند و یک کلستئاتوم تشکیل می دهند.
- دلایل مادرزادی: در موارد بسیار نادری، کلستئاتوم به صورت مادرزادی در نوزاد وجود دارد. قسمتی از پوشش گوش نوزاد در طول رشدش در استخوان گیر می کند.
کودکانی که مکرر دچار عفونت گوش می شوند، احتمال دارد که کلستئاتوم در سنین نوجوانی گریبان گیر آنها شود.
پس دلایل کلستئاتوم را بطور خلاصه می توان به صورت زیر بیان کرد:
- عفونت مزمن گوش
- عفونت های سینوسی و سینوزیت
- سرماخوردگی
- آلرژی و حساسیت
علائم
علائم کلستئاتوم در ابتدا خفیف هستند و هرقدر که کیست بزرگتر می شود و مشکلاتی را در گوش ایجاد می نماید، این علائم بیشتر بروز می کنند.
- یک صدای همیشگی در گوش (وزوز گوش)
- سرگیجه و منگ شدن
- عفونت گوش
- گوش درد
- احساس پر شدن یکی از گوش ها
- ترشحات با بوی بد که از گوش بیرون می ریزد
- ضعف شنوایی در یکی از گوش ها
- ضعف نیمه ی چپ یا راست صورت
چنانچه شخص مدت زمان طولانی به کلستئاتوم مبتلا باشد و نسبت به درمان آن اقدام نکند، توده به دیگر نواحی گوش مثل قسمتی که مسئول حفظ تعادل است، سرایت می کند. و اگر مشکل حاد باشد، کلستئاتوم ممکن است منجر به عفونت گوش داخلی یا حتی مغز گردد. در چنین شرایطی، کیسه های چرکین یا مننژیت در مغز ایجاد می شود. البته احتمال وقوع هر دو مورد بسیار ضعیف است اما نباید درمان کلستئاتوم را نادیده گرفت.
کلستئاتوم چگونه تشخیص داده می شود؟
در این که برای تشخیص کلستئاتوم باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید، شکی نیست. پزشک با استفاده از یک اتوسکوپ داخل گوش بیمار را معاینه خواهد کرد. این وسیله یک لامپ در سر خود دارد و دکتر با استفاده از آن می تواند ببیند که آیا اثری از کیست یا توده ی سلول های پوستی در داخل گوش وجود دارد یا خیر. اگر گوش بیمار مشکوک به کلستئاتوم باشد، پزشک برای اطمینان موارد زیر را انجام خواهد داد:
سی تی اسکن: یک سری از عکس هایی ست که با اشعه ی ایکس گرفته می شوند و جزئیات استخوان ها، رگ های خونی و بافت های نرم داخل گوش را به پزشک نشان می دهند. دکتر از طریق سی تی اسکن گوش متوجه خواهد شد که آیا کلستئاتوم تا استخوان های گوش پیشرفت کرده است. پاسخ مثبت این سوال یعنی اختلال در شنوایی و تعادل بیمار. در صورتی که جراحی تنها راه حل مشکل باشد، پزشک با استفاده از سی تی اسکن تصویر بهتری از شرایط داخل گوش خواهد داشت.
ام آر آی: اگر سی تی اسکن مورد مشکوکی را نشان دهد، ام آر آی یک تصویر واضح تر از محلی نشان می دهد که پوست طبیعی گوش تمام و سلول های اضافی پوستی شروع به تجمع کرده اند.
درمان
کلستئاتوم به طور طبیعی از بین نمی رود. بعلاوه، دارویی برای درمان آن وجود ندارد و تنها راه خلاص شدن از آن، جراحی است. پس از آنکه وجود کلستئاتوم بطور قطعی تشخیص داده شد، مقداری آنتی بیوتیک و قطره ی گوش تجویز خواهد شد تا التهاب کیست های عفونی فروکش نموده و ترشحات گوش خالی شود. با این کار، پزشک آنالیز بهتری از علائم کیست و روند جراحی آن خواهد داشت.
جراحی معمولا ۲ الی ۳ ساعت و تحت بیهوشی عمومی به طول می انجامد و پس از آن، نیازی به بستری شدن بیمار نیست. در ابتدای جراحی، کیست از بین برده می شود و سپس، قسمت های آسیب دیده ی گوش بازسازی می شوند.
بعد از خارج کردن کلستئاتوم، بیمار باید برای اطمینان از عدم عود کیست توسط پزشک معالج معاینه شود. اگر کیست موجب ترک خوردن استخوانی در گوش شده باشد، نیاز به یک جراحی دیگر است تا استخوان شکسته شده ترمیم گردد.
برخی بیماران یک مدت کوتاه بعد از جراحی، سرگیجه یا حالت های غیرعادی را تجربه می کنند.
عوارض
اگر کلستئاتوم درمان نشود، بزرگ تر می شود و عوارض آن از خفیف تا شدید گسترده خواهد بود.
سلول های پوستی مرده که در گوش جمع می شوند، شرایط را برای رشد و تکثیر باکتری و قارچ ها فراهم می کنند. و این یعنی کیست عفونی شده و موجب التهاب و ترشحات مداوم گوش خواهد شد.
یک کلستئاتوم همچنین ممکن است با گذشت زمان استخوان های اطراف را تخریب کند. این توده می تواند به پرده ی گوش، استخوان های داخل گوش، استخوان های نزدیک به مغز و عصب های صورت آسیب برساند. چنانچه استخوان های داخل گوش شکسته شده باشند، ممکن است بیمار برای همیشه شنوایی اش را از دست بدهد.
موارد زیر را می توان به عنوان دیگر عوارض کلستئاتوم نام برد:
- عفونت مزمن گوش
- تورم گوش داخلی
- فلج شدن ماهیچه های صورت
- مننژیت (که یک عفونت مغزی بسیار خطرناک است)
- آبسه های مغزی یا جمع شدن توده های چرکین در مغز
پیشگیری
نمی توان از کلستئاتوم مادرزادی پیشگیری کرد اما والدین باید از بیماری هایی از این قبیل آگاه باشند و در صورت مشاهده ی علائم، فورا برای تشخیص و درمان آن توسط پزشک متخصص اقدام کنند.
اما با جلوگیری و درمان سریع عفونت گوش در بزرگسالی می توان مانع بروز کلستئاتوم شد.