چطور می توانیم از بروز ناشنوایی پیشگیری کنیم

در این نوشته می کوشیم تا برای شما، انواع کم شنوایی و ناشنوایی را شرح دهیم. نکته بسیار مهم این جاست که در صورتی که متوجه کم شنوایی کودک خود شدید، اصلا جای نگرانی نیست.

امروزه با پیشرفت علم، بسیاری از سمعک ها به صورت کاملا نامرئی هستند و درمانی فوق العاده برای کم شنوایی ها به حساب می آیند. برای اطلاعات بیش تر در این مورد، می توانید به نوشته قیمت سمعک نامرئی مانند سمعک یونیترون مراجعه فرمایید.

کم شنوایی های مادرزادی

(کم شنوایی هایی که به هنگام تولد یا از آن زمان به بعد وجود دارند) اصطلاح «کم شنوایی مادرزاد» آن دسته از کم شنوایی هایی است که به هنگام تولد وجود دارند و شامل کم شنوایی های ارثی یا کم شنوایی هایی می شود که ناشی از دیگر عوامل- پیش از تولد یا به هنگام تولد-اند.

عوامل ژنتیکی

به نظر می رسد بیش از۵۰ درصد از تمامی کم شنوایی های مادرزادی کودکان مربوط به عوامل ژنتیکی باشد. کم شنوایی های ژنتیکی ممکن است اتوزوم غالب، اتوزوم مغلوب یا وابسته به جنس باشند. در کم شنوایی های اتوزوم غالب، یکی از والدین که حامل ژن کم شنوایی و خود، کم شنواست، آن را به کودک خود منتقل می کند. در این موارد حداقل۵۰ درصد احتمال دارد کودک نیز کم شنوا شود. این احتمال زمانی بیشتر می شود که هر دو والد دارای ژن غالب )کم شنوا) باشند و یا پدر بزرگ و مادر بزرگ یکی از والدین کم شنوایی ژنتیکی داشته باشند. از آنجا که معمولاً حداقل یکی از والدین کم شنواست، انتظار می رود کودک دچار کم شنوایی باشد.

در کم شنوایی های اتوزوم مغلوب هر دو والد که نوعاً دارای شنوایی هنجاراند، حامل ژن مغلوب می باشند. در این موارد احتمال کم شنوا شدن کودک، ۲۵% است. از آنجا که هر دو والد شنوایی هنجار دارند و هیچ یک از اعضای خانواده کم شنوا نیستند، هیچ انتظاری نمی رود که کودک کم شنوایی داشته باشد. تقریباً ۸۰% از کم شنوایی های ارثی، اتوزوم مغلوب اند.

در کم شنوایی های وابسته به جنس، مادر حامل ژن مغلوب کم شنوایی بر روی کروموزوم جنسی است و آن را به پسران خود- و نه دخترانش- منتقل می کند. این نوع کم شنوایی نادر است و تنها در ۲درصد کم شنوایی های ارثی وجود دارد.

کم شنوایی یکی از علائم مشخصه برخی از انواع سندرم های ژنتیکی است. مثال هایی از این سندرم ها عبارتند از: سندرم داون (وجود ناهنجاری در یکی از ژن ها)، سندرم آشر( اتوزوم مغلوب)، سندرم تریچر کولنیز( اتوزوم غالب)، سندرم الکل نوزادی )ناهنجاری ژنتیکی)، سندرم کروزون (اتوزوم غالب) و سندرم آلپورت (وابسته به جنس).

دیگر علل کم شنوایی های مادرزادی

این گونه کم شنوایی ها که ارثی نیستند شامل بیماری ها، عفونتها و شرایط خاص پیش از تولد هستند که به هنگام تولد یا به فاصله اندکی پس از آن ایجاد می شوند. این شرایط منجر به کم شنوایی های حسی عصبی ملایم تا عمیق می شوند. مثال هایی از این دست عبارتند از:

• عفونتهای داخل رحمی شامل سرخجه، سیتومگالوویروس، ویروس هرپس
• مشکلات مربوط به عامل Rh خون
• نارس بودن
• دیابت مادرزاد
• توکسمی در طول بارداری
• فقدان اکسیژن (آنوکسی)
• سیفلیس
• بدشکلی های ساختارهای گوش

کم شنوایی های اکتسابی

کم شنوایی های اکتسابی، کم شنوایی هایی است که پس از تولد- در هر زمانی در طول زندگی فرد- ایجاد شوند و علت آن بیماری ها، صدمات و شرایط خاص اند. مثال هایی از شرایط ایجاد کننده کم شنوایی در کودکان عبارتند از:

• عفونت های گوش (اوتیت میانی)
• داروهای اتوتوکسیک(صدمه به سیستم شنیداری)
• مننژیت
• سرخک
• انفسفالیت
• آبله مرغان
• آنفلوانزا
• سرخجه
• ضربه به سر

قرار گرفتن در معرض اصوات بلند. شنوایی یکی از حواس برتر انسان است . محروم بودن از حس شنوایی فقط به مفهوم نشنیدن صدا نیست ، بلکه ماحصل این محرومیت ، موجب عدم دستیابی به بسیاری از تجربیات مفید و امید بخش زندگی فردی و اجتماعی می شود تا جایی که ممکن است فرد را از مسیر موفقیت دور نماید . توجه به این مسئله ، که صحبت کردن امری اکتسابی است و انسان از راه شنیدن ، زبان محیط اطراف خود را فرا گرفته و سپس قادر به تکلم می گردد ، اهمیت ویژه این حس را نشان می دهد . لذا بدون شنیدن ، گفتار به وجود نخواهد آمد و به همین علت ، کودکان و افراد ناشنوا قادر به تکلم نیستند. اما نکته قابل تأمل این است که چطور می توانیم از ایجاد کم شنوایی و به دنبال آن عدم تکلم جلوگیری وپیشگیری کنیم .

پیشگیری از کم شنوایی

والدین باید قبل از بچه دار شدن ، این مساله را در نظر بگیرند و نسبت به آن اطلاعات و آگاهیهای لازم را کسب کنند ؛ آنها می توانند با رعایت موارد زیر ، احتمال تولد فرزند کم شنوا یا سخت شنوا را کاهش دهند :

• انجام مشاوره ژنتیکی قبل از ازدواج .
• RH انجام آزمایشات خونی و بررسی عامل “.
• مشاوره با پزشک قبل از بارداری در صورت ابتلاء به بیماری مزمن یا خاص .
• مصرف نکردن دارو ، بدون تجویز پزشک در دوران بارداری .
• جلوگیری از ضربات فیزیکی و مکانیکی در دوران بارداری.
• مراقبت جهت پیشگیری از ابتلاء به بیماریهای مختلف در دوران بارداری .
• مبادرت به زدن واکسن سرخجه قبل از بارداری و …

عوامل احتمال کم شنوایی بعد از تولد

1. فاکتورهای دوران نوزادی ( از تولد تا یک ماهگی ) که خطر ابتلاء به کم شنوایی را افزایش می دهند عبارتند از:
2. سابقه خانوادگی درخصوص وجود کم شنوایی مادرزادی حسی یا عصبی.
3. عفونتهای دوران نوزادی مانند سیفلیس و سرخجه.
4. وزن کمتر از ۱۵۰۰ گرم نوزاد هنگام تولد .
5. زردی دوران نوزادی در حدی که منجر به تعویض خون شود.
6. مصرف داروهایی که اثر تخریبی روی شنوایی دارند . مانند آمینو گلیکوزیدها ( خبتامایسین، توبرامایسین، کاتامایسین و استرپتومایسین، هنگامی که به صورت دوره ای و طولانی مدت مصرف شود . )
7. مننژیت باکتریایی.
8. وجود نشانه های غیر طبیعی یا اختلالاتی که با شنوایی مرتبط است .
9. نگهداری نوزاد در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان بیش از ۵ روز.

فاکتورهای دوران کودکی ( یک ماهگی تا سه سالگی ) که خطر ابتلاء به کم شنوایی را افزایش می دهند عبارتند از :

1. نگرانی والدین نسبت به تأخیر زبان آموزی و تکلم ، با توجه به سن کودک.
2. مننژیت باکتریایی و عفونتهای مرتبط با کاهش شنوایی .
3. ضربه به سر که با کاهش هوشیاری کودک یا شکستگی جمجمه همراه باشد .
4. مصرف داروهایی که اثر تخریبی بر روی شنوایی دارند مانند آمینو گلیکوزیدها به مدت طولانی .
5. عفونتهای مزمن گوش میانی و تجمع مایع در گوش میانی بیش از ۳ ماه .
6. اختلالاتی مانند شکاف کام که عملکرد شیپور استاش را مختل می کند .
7. وجود سابقه کاهش شنوایی دائم یا پیشرونده در فامیل .
8. بیماریهای دوران کودکی مانند اوریون ، مننژیت ، مخملک.
9. آسیب های دوران کودکی به ویژه شکسستگی جمجه، برخورد اجسام تیز با سر یا گوش، قرار گرفتن در معرض اصوات بلند و… .

اگر کودک شما دارای یکی از فاکتورهای فوق باشد ، نسبت به ابتلاء به کم شنوایی در معرض خطر بیشتری قرار دارد شما دراین رابطه باید با یک متخصص گوش و حلق بینی و یک کارشناس شنوایی شناسی ( ادیولوژیست ) مشورت نمایید و در صورت تشخیص ، باید از کودک شما ارزیابی کامل شنوایی به عمل آید .

عوارض ناشی از وجود کم شنوایی دائم

اگر کودک شما یا هر فرد دیگری مبتلا به کم شنوایی باشد و برای تشخیص ، درمان و توانبخشی آن اقدام نکنید، پس از گذشت زمان کمی به عوارض ناشی از کم شنوایی نیز مبتلا می شود . این عوارض عبارتند از :

تأخیر در رشد طبیعی گفتار و زبان ، اختلالات تولیدی گفتار ، اختلال در روان بودن گفتار ، اختلال در صرف و نحو زبان ، اختلال در ارتباط گیری، اختلال عاطفی – رفتاری ، اختلال در تفکر ، تاخیر در رشد اجتماعی – فرهنگی ، اختلال در یادگیری و افت تحصیلی ، اختلال خواندن و نوشتن ، اختلال در حافظه شنیداری ، بروز ناتوانیهای درکی – شنیداری ، کاهش ذخیره لغات و …